با توجه به جایگاه و اهمیت انقلاب اسلامی ایران و تاثیرات آن در محیط داخلی و بین المللی، اندیشمندان مختلفی در رابطه با چرایی شکل گیری این پدیده نظریه پردازی کرده اند و منابع متعددی در این زمینه تدوین و تالیف گردیده است. برخی از نویسندگان و اندیشمندان، نظریات مربوط به انقلاب اسلامی را دستهبندی نمودهاند. مقاله حاضر به دنبال تبیین صورتبندی های مختلف موجود در زمینه چرایی تکوین انقلاب اسلامی ایران است که شامل صورتبندیهای اندیشمندان و افرادی همچون مرتضی مطهری: طبقاتی، آزادیخواهانه، اسلامی به معنای معنوی واسلامی به معنای واقعی؛ صادق زیباکلام: توطئه، مدرنیزاسیون، اقتصاد عامل انقلاب، مذهب عامل انقلاب و استبداد عامل انقلاب؛ حمیرا مشیرزاده: فرهنگی، اقتصادی جامعه شناختی، روانشناختی، سیاسی و چند علتی؛ جان فوران: فرهنگی، اقتصاد سیاسی و نابرابریهای ساختاری، بسیج منابع سیاسی و چند علتی و مصطفی ملکوتیان: فرهنگی، اقتصادی، جامعه شناختی، روانشناختی، سیاسی، چند علتی و سایر نوشتهها میشود.